Laatst aangepast op dinsdag, 26 mei 2015 20:24 Geschreven door Cor Mout dinsdag, 26 mei 2015 20:13

Het Bosmanmolentje (geniaal in eenvoud)

In 2009 stond er in het blad POLDER GLOSSY een artikel over het Bosmanmolentje. Albert Smit, ons commissielid mede organisator van de Marijkewandeltocht van dit jaar, las het en vond het een goed plan dit item onder de aandacht te brengen.

Wat maakt dit molentje nu zo bijzonder? Wel, als wandelaar(ster) zie je dat molentje heel vaak en toch zie je het eigenlijk niet. Na het lezen van het navolgende zult u dit molentje nog heel vaak –en nu bewust- zien.

Bastiaan Bosman werd geboren in Piershil op 11 februari 1904 en overleed aldaar op 15 mei 1992. Hij is de bouwer van de zogenoemde Bosmanmolentjes die over de hele wereld zijn geplaatst. Voordat Bosman zich in 1929 als smid aan de Sluisjesdijk in Piershil vestigde, was hij machinist op de grote vaart. Eenmaal in de smederij werden er windmolens ter reparatie aangeboden. Bosman bedacht daar een vlotter-systeem voor en in 1932 werden 22 molentjes met dat systeem verkocht aan boeren uit de omgeving. Bas Bosman had letterlijk de wind in de zeilen want in 1946 stond de teller op zo’n 2.000 windmolens. Naast Nederland staan ze ook in België, Frankrijk, Noorwegen, Tanger, Brits-Indië, Indo-China, Sri Lanka, Java en West-Indië (deze inmiddels gewijzigde namen staan nog in de oude tekst). Bij het 40-jarig jubileum van zijn fabriek in 1969 zijn er inmiddels ruim 6.000 bemalingswerken verspreid over de wereld. De molens worden voornamelijk toegepast voor het verpompen van grote hoeveelheden water met slechts een kleine opvoerhoogte. De startwindsnelheid is ongeveer 3 m/s bij een opvoerhoogte van 0,3 meter. Het molentje is geschikt voor het bemalen van een gebied van 20 tot 25 ha in vlakke, open polders. Behalve voor het ontwateren van een gebied kan de molen ook worden toegepast voor het rondpompen (t.b.v.verversing) en bevloeiing van natuurgebieden. Het is een milieuvriendelijke manier, omdat er geen elektriciteit aan te pas komt en bovendien is wind gratis. Aan de werking ervan komt geen mens te pas. Er drijft een vlotter op het water, die via een stang de stand van beide vanen instelt. Van de hoofdvaan, die recht achter de wieken zit en van de hulp- of bijvaan, die opzij staat. Als het water hoog in de sloot staat, staat de hoofdvaan verticaal en de hulpvaan ligt plat. Daarmee draait de molen vanzelf in de wind. Zakt het water, dan verstelt de vlotter de vanen, totdat in de laagste stand de hoofdvaan plat ligt en de hulpvaan verticaal staat. Daarmee draait de molen uit de wind.

De draaiende wieken drijven een centrifugaalpomp aan, die het water uit de sloot maalt. Als het water genoeg is gezakt, heeft de vlotter inmiddels de vanen zover gedraaid, dat de wieken uit de wind draaien en de bemaling stopt. De pomp biedt voldoende weerstand om bij storm het op hol slaan van de molen te voorkomen. Het grootste gevaar is vuil, dat in de pomp wordt gezogen of de vlotterbeweging blokkeert. Daarom staan er altijd vuilroosters in de sloot, vlak voor de molen.

In 1970 ging het bedrijf over op zijn zoons Jaap en Dik. In 1990 nam Stork het bedrijf over, maar vanaf 1998 is het bedrijf weer zelfstandig (Bosman Watermanagement BV) en produceert tot op heden nog steeds het Bosman-molentje. Het gaat hier wel om een verbeterd en vernieuwd ontwerp dat verkocht wordt onder de typenaam B4. Het molentje heeft een gunstig kostenplaatje, want de vaste kosten zijn laag en het heeft een lange levensduur. In 2008 werd het Bosmanmolentje gepresenteerd in de ‘Canon der Provinciën’, in dit geval Zuid-Holland. Dit in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

Dit oer-Hollandse product, dat zo vlak bij huis wordt geproduceerd, zult u, naar wij hopen, voortaan met een blik van herkenning weten te waarderen.

Voor meer informatie: www.Bosman-water.nl